Matt Scanlan, Naadam Cashmere i etyczny kaszmir

Co to jest kaszmir

Kaszmir to wełna specjalnej odmiany kóz – tzw. kóz kaszmirskich. Nazwę tę urobiono od nazwy regionu w północnej Azji, rozpościerającego się na granicy Indii, Pakistanu i Chin, gdzie rozpoczęto wyrób pierwszych produktów ze sprowadzanej tam wełny kaszmirowej. Ale kóz kaszmirskich nigdy w Kaszmirze nie hodowano - są przystosowane do surowego klimatu w regionie Himalajów, na obszarach gdzie temperatury spadają do 40 stopni poniżej zera. Wełnę pozyskuje się w Nepalu, Chinach i Mongolii

Cechy kaszmiru

Włókno kaszmirowe należy do nielicznej grupy włókien pustych w środku. Dzięki temu jest lekkie i miękkie. I świetnie izoluje przed zimnem – sześć razy lepiej niż wełna owiec. Jest sześć razy cieńsze od ludzkiego włosa. Jego grubość to 14-19 mikronów. Czym cieńszy kaszmir, tym bardziej miękki. Aby pozyskać kaszmir na jeden sweter, trzeba włosia średnio od czterech kóz.

Kaszmiru nie należy prać w pralce. Prać należy w letniej wodzie z dodatkiem szamponu dla dzieci, delikatnie obracać sweter i moczyć go przez pół godziny. Aby sweter wysuszyć, wystarczy delikatnie obtoczyć go w ręczniku kąpielowym, by wchłonął całą wodę.

Złuszczanie kaszmiru to naturalnym zjawisko. Jest zwykle spowodowane tarciem. Samochodowy pas bezpieczeństwa, pasek na torebce, a nawet syntetyczna podszewka kurtki mogą się do tego przyczynić. Złuszczanie występuje w produktach o niższej jakości z krótkimi włókami. Dłuższe włókna to mocniejszy kaszmir.

Mongolski paragraf 22

Mongolskie kozy wytwarzają jeden z najbardziej poszukiwanych kaszmirów na świecie. Ale sytuacja miliona pasterzy-koczowników, trzeciej części populacji Mongolii nie jest łatwa. Muszą przetrwać długie, mroźne zimy z temperaturami dochodzącymi do minus 40 stopni, nieustającymi wiatrami i ogromnymi opadami śniegu. Odpowiednio surowy klimat jest warunkiem koniecznym, aby kozy uzyskały wysokiej jakości wełnę.

Światowy popyt na mongolski kaszmir zwiększa się. W czasach gospodarki planowej państwo regulowało wielkość stad aby zapobiec nadmiernemu wypasowi. Kozy niszczą trawę, więc ich nadmierna populacja zagraża pastwiskom. Tymczasem w latach 1993-2009 liczba zwierząt hodowlanych w Mongolii wzrosła z 23 do 44 milionów. Skutkiem tego jest postępująca degradacja pastwisk, które nie są w stanie zapewnić kozom odpowiedniego pożywienia. A zła pasza to gorsza wełna. I tu zaczyna się błędne koło nadmiernej eksploatacji. Gorszy kaszmir to niższa cena, a niższa cena zmusza hodowców do powiększania stad, a większe stada to większa eksploatacja łąk…

Nakłada się na to dzud - okresowe zjawisko pogodowe. Wywołuje dotkliwe letnie susze, a następnie zimy tak ostre, że sieją spustoszenie w populacji kóz.

Na podróż do Mongolii namówił Mata Scanlana kolega, Diederik Rijsemus. W Ułan Bator dwaj miejscowi, Ishee i Bodio, zaprosili ich na wycieczkę na wieś.

- Nie mieliśmy ani ubrań, ani jedzenia. Myśleliśmy, że wrócimy w nocy - - śmieje się Scanlan.

Na miejsce jechali ponad dobę. Znaleźli się daleko w Mongolii Zewnętrznej, w jurcie pasterza o imieniu Dash.

– Rano dowiedzieliśmy się, że powrót za miesiąc - mówi Scanlan.

Trzeba było się przystosowaći. Scanlan i Rijsemus zżyli się z gospodarzami, a Scanlan jako były analityk biznesowy zrobił swego rodzaju research sytuacji pasterzy - koczowników.

Pierwsza próba

Scanlan i Rijsemus zaczęli od zbiórki pieniędzy na programy weterynaryjne. Sprzedawali kaszmirowe swetry, a część dochodu przeznaczyli na pomoc dla pasterzy. Po roku pojechali do Mongolii, aby sprawdzić rezultaty swojego projektu non-profit. Wieści nie były dobre.

- Rozmawialiśmy z większą liczbą osób. Mówili, że w rzeczywistości taki program niczego nie zmienia.